Mijn zus kijkt me wat verward aan. Ik herken die onzekere onrust. Ze twijfelt wat ze zal zeggen, want ze heeft me niet verstaan. We zijn alle twee doof. Aan één kant. Zij rechts. Ik ook. Dus als we naast elkaar zitten, horen we elkaar niet goed. Super onhandig.
We komen uit een groot gezin met 9 kinderen. Onze vader was arts, maar dat we doof waren werd bij ons alle twee pas ontdekt door de schoolarts, op de basisschool. Ja, die timmerman met die knellende deur, daar hoorden wij ook bij. Als kind heb ik me onthand gevoeld, buitengesloten, onzeker. Pas veel later herkende ik die situaties en snapte ik dat het met ontoereikende gehoor te maken had.
Doof zijn is – en dat herkent u misschien –ongemakkelijk. Mensen denken soms dat ik een arrogant type ben, omdat ik niet terug groet. Ik heb ze eenvoudigweg niet gehoord. In het drukke Amsterdamse verkeer luister ik met mijn ogen. Bij de sirene van een naderende ambulance moet ik stoppen en om me heen kijken waar hij is. Richting kan ik niet horen. Muziek op de koptelefoon is raar, want door de stereo mis ik de helft. Dit soort onhandigheidjes neem ik op de koop toe. Het naarste is dat ik mensen steeds maar weer moet vragen, wat zeg je? Soms gok ik maar wat – daar krijg je ook een zesde zintuig voor – maar het is onbevredigend. Ik ben liever oprecht betrokken bij de mensen om me heen.
Ik ben doof en ben daar volstrekt open over. Het hoort gewoon bij me. Altijd vraag ik bij etentjes of mensen van plaats willen ruilen, want ik kan echt alleen op die rechterhoek zitten. Soms durf ik dat nauwelijks en moet ik al mijn moed bijeen rapen, maar het kan niet anders. En móe wordt je van dat ingespannen luisteren… daar hebben mensen vaak geen voorstelling van.
Bijna niemand weet dat mijn zus doof is. Ik zie hoe haar doofheid contact in de weg staat. Zij schaamt zich ervoor en trekt zich terug. Zij werkt letterlijk achter de schermen, uit het zicht en gehoor. Leeft in haar binnenwereld met nauwelijks vrienden.
Inmiddels is zo’n beetje ons hele gezin doof aan het worden en probeert iedereen wat met gehoorapparaten. Ik herken het gedrag van mijn zus nu ook bij de anderen, ze trekken zich terug in gezelschap. ‘Blijf alsjeblieft oefenen, het is even wennen.’ bemoedig ik ze vanaf de zijlijn. ‘Voor je het weet wordt het letterlijk en figuurlijk steeds stiller om je heen.’ Dus lieve mensen, hou vol. Die vermoeidheid en het gedoe horen erbij. Het leven is te mooi om slecht te horen.
